Ирсалнамә — уйгурское письмо–признание в дружбе и любви

Ирсалнамә — это письмо–признание в дружбе, любви. Их писали в прозе или стихотворной форме. Если письмо содержало в себе пылкое любовное признание, то его отправляли вместе с красной розой. Если же письмо было о любовных страданиях, то к письму прикладывали солому.

Этот вид взаимоотношений между женщинами и мужчинами возник во времена фео-
дализма, когда нельзя было открыто выражать свои чувства.

Юноши рисовали девушкам соловья, воспевающего розу, девушки же посылали своим возлюбленным вышитые платки или кисеты.

Любовные послания начинались словами: 

Воздух – разлука, чувства –любовь, 

благословенная красота твоя в душе моей, но ты далека.

 Ночами ищу свою звезду счастья, 

дни же проходят в печали…

____________________________________________

Ирсалнамә “йолланма”, “пүтүкнамә” дегәндин ибарәт. У уйғурларда хәт арқилиқ достлуқ, қериндашлиқ вә сөйгү-муһәббәтни изһар қилиш әнъәнәвий адәткә айланған. Илгиридин хәлиқ ичидә умумлишип кәткән ирсалнамә нәсир яки нәзим-бейит шәклидә йезилип кәлгән. Ирсалнамә сөйгү-муһәббәтни қизилгүл дәстилирини қошуш арқилиқ ипадилисә, дәрди-пирақида яки яр ишқида сеғинип сарғайғанлиғини хәткә саман қошуп әвәтиш умумлашқан. Исралнамә, болупму адәмләрниң кишилик һоқуқи чәкләнгән қалақ феодализм вә мутәәссиплик диний шараитта қиз билән жигитниң әрки чәклинип “намәһрәм” дейилгән дәвридә васитилик роль ойниған.

Ирсалнамә жигитләр гүл ишқида хәндан урған булбулниң сүритини сизип әвәтсә, қизлар чөрисигә кәштә басқан қол яғлиқ вә тамака халтисини селип туйғу-сезимлирини ипадиләп кәлгән.

Ирсалнамидә гәп бешини 

“Һава әлпирақ, әһвал-иштияқ, 

мубарәк җамалиңиз көңлүмгә йеқин, көзүмдин жирақ. 

Кечиси асманға бәхит юлтузумға қарап, 

күндүзи өтмәктә һалим харап...” 

дәп башлинип, өз сөйгү-муһәббәтлири ипадә қилиниду яки бейит-қошақлар әкис етилиду.